Commandaria – Najstarsze Wino Świata

Czym jest Commandaria?

Commandaria to legendarne cypryjskie wino wzmacniane, uważane za jedno z najstarszych win na świecie, którego historia sięga ponad 4000 lat. To wyjątkowe, słodkie wino produkowane jest z podsuszanych na słońcu winogron i dojrzewa przez lata w dębowych beczkach, nabierając głębokiego, bursztynowego koloru i bogatego smaku.

Commandaria jest oznaczona jako Chroniona Nazwa Pochodzenia (PDO), co oznacza, że może być produkowana wyłącznie w określonym regionie Cypru, przy użyciu tradycyjnych metod. Jej charakterystyczny profil smakowy obejmuje nuty karmelu, suszonych fig, miodu, daktyli, przypraw korzennych i orzechów.

Zawartość alkoholu wynosi 15–20%, a unikalny proces produkcji sprawia, że Commandaria jest winem o niesamowitej trwałości i potencjale starzenia.

Historia – Wino Rycerzy i Królów

Commandaria jest jednym z najstarszych win świata, którego początki sięgają czasów starożytnych. Już w epoce brązu Cypryjczycy produkowali słodkie wino zwane "Nama", które było cenione przez Fenicjan, Greków i Egipcjan.

W XII wieku, po zdobyciu Cypru przez Ryszarda Lwie Serce, wino to zyskało swoją dzisiejszą nazwę od Zakonu Templariuszy i Rycerzy Joannitów, którzy produkowali je w rejonie La Grande Commanderie. To właśnie wówczas Commandaria została uznana za „króla win i wino królów”, gdyż zdobyła ogromne uznanie na europejskich dworach królewskich.

Region produkcji – unikalne terroir

Commandaria może być produkowana tylko w 14 wyznaczonych wioskach u podnóża gór Troodos, na wysokości 500–900 m n.p.m..

Cechy regionu

• Klimat śródziemnomorski – gorące, suche lata sprzyjają koncentracji cukrów w winogronach.
• Gleby wulkaniczne i wapienne – nadają winu mineralność i strukturę.
• Duże nasłonecznienie – pozwala winogronom osiągnąć intensywną słodycz i bogate aromaty.

Proces produkcji – tradycja pielęgnowana przez wieki

1. Winogrona – tylko dwie autochtoniczne odmiany

Commandaria jest produkowana wyłącznie z dwóch cypryjskich szczepów:

• Xynisteri – białe winogrona, które nadają winu świeżość i elegancko zbalansowaną kwasowość.
• Mavro – ciemne winogrona, wnoszące bogaty, owocowy charakter i głębię smaku.

2. Podsuszanie winogron na słońcu

Po zbiorach winogrona są rozścielane na matach i suszone na słońcu przez 10–15 dni, co powoduje koncentrację cukrów i aromatów. Ta metoda przypomina produkcję włoskiego Passito lub wina Malaga.

3. Fermentacja i wzmacnianie alkoholem

• Po fermentacji wino jest częściowo wzmacniane destylatem winogronowym, co pozwala zachować naturalną słodycz.
• Tradycyjnie fermentacja zachodzi w glinianych amforach lub dębowych beczkach.

4. Starzenie w beczkach – klucz do smaku

• Wino dojrzewa minimum 2 lata, ale najlepsze Commandarie leżakują nawet kilkadziesiąt lat w dębowych beczkach.
• Proces ten rozwija głębokie nuty karmelu, miodu, przypraw i orzechów.

Smak i aromat

Commandaria jest bogata i złożona, łącząc w sobie słodycz, aksamitność i nuty przyprawowe.

Profil smakowy

• Nos: intensywne aromaty miodu, fig, suszonych śliwek, daktyli i wanilii.
• Usta: aksamitna struktura, długie wykończenie z nutami toffi, cynamonu, migdałów i kakao.
• Balans: mimo słodyczy, zachowuje przyjemną kwasowość, dzięki czemu nie jest przesadnie ciężkie.

Style Commandarii

1. Młoda Commandaria (2–5 lat starzenia)

• Świeższa i bardziej owocowa.
• Doskonała jako aperitif lub do deserów z owocami.

2. Dojrzewająca Commandaria (10+ lat starzenia)

• Bardziej złożona, o nutach karmelu, przypraw i orzechów.
• Pasuje do gorzkiej czekolady i serów dojrzewających.

3. Commandaria Grand Reserve (15+ lat starzenia)

• Niezwykle elegancka, o głębokim, skoncentrowanym smaku.
• Najlepiej smakuje solo lub z cygarem.

Serwowanie i parowanie z jedzeniem

Commandaria to doskonałe wino deserowe, ale świetnie sprawdza się również jako aperitif lub dodatek do dań wytrawnych.

Idealne połączenia

• Desery: ciasta bakaliowe, daktyle, tiramisu, crème brûlée.
• Sery: dojrzewające sery, np. gorgonzola, roquefort, parmezan.
• Czekolada: szczególnie ciemna czekolada o wysokiej zawartości kakao.
• Kuchnia orientalna: pasuje do dań z przyprawami korzennymi, np. tajskich curry.

Jak podawać?

• Temperatura: 12–14°C dla młodszych wersji, 14–18°C dla starszych Commandarii.
• Kieliszki: najlepiej używać kieliszków do likierów lub sherry, które podkreślą aromaty.

Commandaria vs. Porto vs. Sherry – kluczowe różnice

Podsumowanie

Commandaria to jedno z najstarszych i najbardziej szlachetnych win wzmacnianych, o wyjątkowej historii i charakterze. Dzięki unikalnej metodzie produkcji, długiemu dojrzewaniu i naturalnej słodyczy, pozostaje jednym z najważniejszych win Cypru, łącząc w sobie tradycję, elegancję i niezwykłą głębię smaku.

To wino, które przetrwało wieki i nadal zachwyca – prawdziwy klejnot wśród win wzmacnianych. 🥂