Commandaria – Najstarsze Wino Świata
Commandaria pochodzi z Cypru i jest głównie słodkim winem deserowym. Jest wytwarzany tylko z dwóch rodzajów winogron, xynisteri i mavro, które są rodzime na wyspie. Mówi się, że historia produkcji sięga prawie 3000 lat. Maksymalna zawartość alkoholu to 20% alkoholu, a smak wina jest bardzo bogaty, słodki i owocowy.
Commandaria – Najstarsze Wino Świata
Czym jest Commandaria?
Commandaria to legendarne cypryjskie wino wzmacniane, uważane za jedno z najstarszych win na świecie, którego historia sięga ponad 4000 lat. To wyjątkowe, słodkie wino produkowane jest z podsuszanych na słońcu winogron i dojrzewa przez lata w dębowych beczkach, nabierając głębokiego, bursztynowego koloru i bogatego smaku.
Commandaria jest oznaczona jako Chroniona Nazwa Pochodzenia (PDO), co oznacza, że może być produkowana wyłącznie w określonym regionie Cypru, przy użyciu tradycyjnych metod. Jej charakterystyczny profil smakowy obejmuje nuty karmelu, suszonych fig, miodu, daktyli, przypraw korzennych i orzechów.
Zawartość alkoholu wynosi 15–20%, a unikalny proces produkcji sprawia, że Commandaria jest winem o niesamowitej trwałości i potencjale starzenia.
Historia – Wino Rycerzy i Królów
Commandaria jest jednym z najstarszych win świata, którego początki sięgają czasów starożytnych. Już w epoce brązu Cypryjczycy produkowali słodkie wino zwane "Nama", które było cenione przez Fenicjan, Greków i Egipcjan.
W XII wieku, po zdobyciu Cypru przez Ryszarda Lwie Serce, wino to zyskało swoją dzisiejszą nazwę od Zakonu Templariuszy i Rycerzy Joannitów, którzy produkowali je w rejonie La Grande Commanderie. To właśnie wówczas Commandaria została uznana za „króla win i wino królów”, gdyż zdobyła ogromne uznanie na europejskich dworach królewskich.
Region produkcji – unikalne terroir
Commandaria może być produkowana tylko w 14 wyznaczonych wioskach u podnóża gór Troodos, na wysokości 500–900 m n.p.m..
Cechy regionu
- Klimat śródziemnomorski – gorące, suche lata sprzyjają koncentracji cukrów w winogronach.
- Gleby wulkaniczne i wapienne – nadają winu mineralność i strukturę.
- Duże nasłonecznienie – pozwala winogronom osiągnąć intensywną słodycz i bogate aromaty.
Proces produkcji – tradycja pielęgnowana przez wieki
1. Winogrona – tylko dwie autochtoniczne odmiany
Commandaria jest produkowana wyłącznie z dwóch cypryjskich szczepów:
- Xynisteri – białe winogrona, które nadają winu świeżość i elegancko zbalansowaną kwasowość.
- Mavro – ciemne winogrona, wnoszące bogaty, owocowy charakter i głębię smaku.
2. Podsuszanie winogron na słońcu
Po zbiorach winogrona są rozścielane na matach i suszone na słońcu przez 10–15 dni, co powoduje koncentrację cukrów i aromatów. Ta metoda przypomina produkcję włoskiego Passito lub wina Malaga.
3. Fermentacja i wzmacnianie alkoholem
- Po fermentacji wino jest częściowo wzmacniane destylatem winogronowym, co pozwala zachować naturalną słodycz.
- Tradycyjnie fermentacja zachodzi w glinianych amforach lub dębowych beczkach.
4. Starzenie w beczkach – klucz do smaku
- Wino dojrzewa minimum 2 lata, ale najlepsze Commandarie leżakują nawet kilkadziesiąt lat w dębowych beczkach.
- Proces ten rozwija głębokie nuty karmelu, miodu, przypraw i orzechów.
Smak i aromat
Commandaria jest bogata i złożona, łącząc w sobie słodycz, aksamitność i nuty przyprawowe.
Profil smakowy
- Nos: intensywne aromaty miodu, fig, suszonych śliwek, daktyli i wanilii.
- Usta: aksamitna struktura, długie wykończenie z nutami toffi, cynamonu, migdałów i kakao.
- Balans: mimo słodyczy, zachowuje przyjemną kwasowość, dzięki czemu nie jest przesadnie ciężkie.
Style Commandarii
1. Młoda Commandaria (2–5 lat starzenia)
- Świeższa i bardziej owocowa.
- Doskonała jako aperitif lub do deserów z owocami.
2. Dojrzewająca Commandaria (10+ lat starzenia)
- Bardziej złożona, o nutach karmelu, przypraw i orzechów.
- Pasuje do gorzkiej czekolady i serów dojrzewających.
3. Commandaria Grand Reserve (15+ lat starzenia)
- Niezwykle elegancka, o głębokim, skoncentrowanym smaku.
- Najlepiej smakuje solo lub z cygarem.
Serwowanie i parowanie z jedzeniem
Commandaria to doskonałe wino deserowe, ale świetnie sprawdza się również jako aperitif lub dodatek do dań wytrawnych.
Idealne połączenia
- Desery: ciasta bakaliowe, daktyle, tiramisu, crème brûlée.
- Sery: dojrzewające sery, np. gorgonzola, roquefort, parmezan.
- Czekolada: szczególnie ciemna czekolada o wysokiej zawartości kakao.
- Kuchnia orientalna: pasuje do dań z przyprawami korzennymi, np. tajskich curry.
Jak podawać?
- Temperatura: 12–14°C dla młodszych wersji, 14–18°C dla starszych Commandarii.
- Kieliszki: najlepiej używać kieliszków do likierów lub sherry, które podkreślą aromaty.
Commandaria vs. Porto vs. Sherry – kluczowe różnice
Cecha | Commandaria | Porto | Sherry |
---|---|---|---|
Region | Cypr, Góry Troodos | Dolina Douro, Portugalia | Jerez, Andaluzja, Hiszpania |
Odmiany winogron | Xynisteri, Mavro | Touriga Nacional, Touriga Franca | Palomino, Pedro Ximénez, Moscatel |
Metoda starzenia | Beczki dębowe, minimum 2 lata | Beczki dębowe, dojrzewanie redukcyjne i oksydacyjne | System solera, flor lub oksydacyjne |
Poziom alkoholu | 15–20% | 19–22% | 15–22% |
Smak | Miód, figi, orzechy, przyprawy | Owocowe, czekoladowe, karmelowe | Orzechy, przyprawy, wanilia |
Podsumowanie
Commandaria to jedno z najstarszych i najbardziej szlachetnych win wzmacnianych, o wyjątkowej historii i charakterze. Dzięki unikalnej metodzie produkcji, długiemu dojrzewaniu i naturalnej słodyczy, pozostaje jednym z najważniejszych win Cypru, łącząc w sobie tradycję, elegancję i niezwykłą głębię smaku.
To wino, które przetrwało wieki i nadal zachwyca – prawdziwy klejnot wśród win wzmacnianych. 🥂